Burak pastewny – charakterystyka odmian

Data: środa, listopada 27, 2019

W poniższym artykule przedstawiamy charakterystykę zamieszczonych w Krajowym Rejestrze odmian buraka pastewnego Małopolskiej Hodowli Roślin. Popularna w Polsce roślina uprawiana na paszę dla zwierząt, doceniona ze względu na swoją soczystość i wysoką energetyczność. Jest podobna w sposobie uprawy i procesie rozwoju do buraka cukrowego, jednak w zależności od odmiany posiada róże parametry ujęte w tabelach, które znajdziesz w drugiej części artykułu.

1. Kiełkowanie buraków pastewnych

Do wschodów buraków potrzebna jest odpowiednia temperatura gleby, najlepiej 6–8 st. C. W takim przypadku i przy odpowiedniej wilgotności gleby można rozpocząć siew. Im krótszy okres od kiełkowania nasion do wschodów tym lepiej dla siewek pod względem zdrowotnym. Siewkom buraków na glebach lekkich i szybko nagrzewających się może zagrażać zgorzel. Należy także pamiętać, że głębokość siewu nie powinna przekraczać 2–3 cm.

2. Czym różnią się buraki jednokiełkowe od wielokiełkowych?

Materiałem siewnym buraka są owoce zwane kłębkami. Kłębki aktualnie uprawianych odmian buraka pastewnego są wielonasienne lub genetycznie jednonasienne. Wielonasienne tzn., że z jednego kłębka kiełkuje od 2 do nawet 5 siewek (stąd nazwa wielkokiełkowe). Uszlachetnioną formą materiału siewnego są kłębki otoczkowane. Sposób siewu zależy od formy materiału siewnego. Kłębki wielonasienne wysiewa się wyłącznie siewnikami rzędowymi i konieczne jest ich późniejsze przerywanie w rzędach (tkz. przerywka) a genetycznie jednonasienne można wysiewać siewnikami precyzyjnymi (podobnie jak cukrowe). Warunkiem dobrych wschodów jest prawidłowe umieszczenie nasion w glebie, kłębki otoczkowane najlepiej na głębokości 3-5 cm, wielonasienne 2-4 cm, a nieotoczkowane możliwie płytko na głębokości ok. 2-3 cm w warstwie gleby zapewniającej dobre podsiąkanie wody.

3. Odmiany buraków pastewnych odpornych na suszę i przydatnych na gleby słabsze

Burak pastewny wymaga większej ilości wody w okresie wegetacji niż cukrowy, a także potrzebuje więcej ciepła wiosną i jesienią. W miesiącach letnich gromadzeniu plonu sprzyja jednak pogoda nieco chłodniejsza niż dla buraka cukrowego. Liście buraka pastewnego wytrzymują przymrozki do -6 oC, korzenie zaś przemarzają już w temp. -4 oC. Najbardziej wrażliwe na niedobory wody są odmiany o korzeniach walcowatych, a następnie owalnych i jajowatych, silnie wyrastających z ziemi. Odmian walcowatych nie zaleca się uprawiać w rejonach o dłuższych okresach suszy. Odporniejsze na suszę są głębiej korzeniące się odmiany cukrowo-pastewne o kształcie korzenia jajowatym i owalno-stożkowym jak np. Syriusz Bis, które można uprawiać również w rejonie środkowej Polski. Aby wydać obfity plon burak pastewny potrzebuje 700 mm równomiernie rozłożonego opadu. Odmiany o korzeniach mniej zasobnych w suchą masę i wystających znacznie ponad powierzchnię (typ pastewny) wymagają gleb wilgotniejszych, mogą to być gleby o płytszej warstwie ornej. Odmiany buraka cukrowo-pastewnego, o korzeniu bardziej zagłębionym powinny być uprawiane na glebach głębszych ze względu na zasięg korzeni sorbujących.

buraki-pastewne

4. Korzenie buraków pastewnych

Odmiany różnią się barwą (białe, żółte, żółtopomarańczowe, czerwone) i kształtem korzeni (jajowate, owalno-stożkowate, walcowato-stożkowate i walcowate). Różnią się też istotną cechą dla zbioru – zagłębieniem korzeni w ziemi. Im mniej są zagłębione, tym trudniej zmechanizować ich zbiór. To cecha odmianowa i w tym zakresie występują spore różnice. Nowe odmiany buraków pastewnych o kształcie owalnym po wcześniejszym ogłowieniu liści, można bez przeszkód zbierać np. kombajnem ziemniaczanym. Niestety, odmiany o korzeniu walcowatym, rosnące w 60% nad ziemią lepiej zbierać ręcznie. Poniżej przedstawiamy charakterki odmian buraków pastewnych z podziałem na wielokiełkowe i jednokiełkowe z wyszczególnieniem barwy korzeni, wymagań glebowych i plonów, jakie możemy osiągnąć z plantacji.

Tabela 1. Buraki pastewne wielokiełkowe – charakterystyka odmian

ODMIANA	BARWA KORZENIA	WYMAGANIA GLEBOWE	PLON KORZENI [dt/ha]	% SUCHEJ MASY	PLON SUCHEJ MASY [dt/h]	PLON LIŚCI [dt/ha]	INNE CECHY
Zentaur Poly	biała	gleby słabsze	1000 – 1100	12,5 – 14,0	140 – 160	330 – 380	dobrze przechowuje się do późnej wiosny w temperaturze od 0,5-4,0⁰C
Ursus Poly	żółtopomarańczowa	gleby żyzne	1000 – 1250	11,5 – 13,0	120 – 140	280 – 350	zagłębienie w ziemi 40%, bardzo łatwy do zbioru ręcznego
Rekord Poly	czerwona	gleby żyzne	1100 – 1300	11,0 – 12,0	135 – 146	230 – 280	zagłębienie w ziemi 40%, zanieczyszczenie korzeni ziemią bardzo małe, bardzo łatwy do zbioru ręcznego
Zentaur Poly Bis	biała	gleby słabsze	1000 – 1050	16,5 – 16,8	162 – 176	350- 380	zbiór ręczny i mechaniczny kombajnem ziemniaczanym po wcześniejszym ogłowieniu z liści
Rekord Poly Bis	czerwona	gleby żyzne	1150 – 1350 wysoki plon	12,5 – 13,8	146 – 161	250- 290	najwyższy plon korzenia ze wszystkich dotychczasowych odmian wielokiełkowych w sprzyjających warunkach klimatycznych wynoszący nawet 1400 dt/ha
Cyklamen	biała	gleby słabsze	1000 – 1100	16,0 – 17,0 podwyższana zawartość	165 – 170	330 – 360	nowa odmiana wielokiełkowa populacyjna diploidalna, typ paszowy, zagłębienie korzeni w ziemi do 80%, szczególnie przydatna w żywieniu trzody chlewnej

Tabela 2. Buraki pastewne jednokiełkowe – charakterystyka odmian

ODMIANA	BARWA KORZENIA	DOBRZE PLONUJE NA GLEBACH	PLON KORZENI [dt/ha]	% SUCHEJ MASY	PLON SUCHEJ MASY [dt/h]	PLON LIŚCI [dt/ha]	INNE CECHY
Syriusz	biała	gleby słabsze	1000 – 1150	13,5 – 14,3	130 – 160	320 – 380	bruzda korzeniowa płytka, bardzo małe zanieczyszczenie ziemią, zagłębienie w ziemi 55%
Solidar	żółtopomarańczowa	gleby żyzne	1100 – 1200	12,0 – 13,0	130 – 150	310 – 350	zanieczyszczenie ziemią bardzo małe, przydatna do zbioru ręcznego, najbardziej zbliżona do odmiany Ursus Poly, bardzo dobre przechowywanie
Centurion	biała	gleby słabsze	950 – 1000	14,0 – 14,5	135 - 140	260 – 270	typ pastewny o podwyższonym % suchej masy, przydatna dla przemysłu Bio gazowego
Krezus	czerwona	gleby słabsze	950 – 1100	13,4 – 14,5	130 – 147	360 – 390	zanieczyszczeni ziemią małe, przydatna do zbioru mechanicznego
Syriusz Bis	biała	gleby słabsze	1050 – 1100	14,6 – 15,5	156 – 166	310 – 350	bardzo odporna na suszę
Solidar Bis	żółtopomarańczowa	gleby słabsze	1160 – 1300	12,6 – 14,0	145 – 165	280 – 300	bardzo mała skłonność do wydawania pośpiechów, ze względu na podwyższoną zawartość karotenu przydatna w żywieniu koni
Krakus Bis	żółtopomarańczowa	gleby słabsze	1100 – 1200	12,5 – 13,0	145 – 155	240 – 260	nowa odmiana genetycznie jednokiełkowa wpisana do rejestru w 2017r. o bardzo stabilnym plonie korzenia w latach bardziej suchych, i podwyższonej zawartość karotenu

Wśród bogatej oferty buraków pastewnych Małopolskiej Hodowli Roślin odmiany nadające się na gleby słabsze to: wielokiełkowe Zentaur Poly, Cyklamen i prawie wszystkie odmiany jednokiełkowe. Najwyższych plonów korzenia w optymalnych warunkach możemy się spodziewać z uprawy odmiany Rekord Poly Bis. Buraki pastewne to wymagające rośliny pod względem uwilgotnienia gleby, z tego względu wyhodowano odmiany odporne na suszę jak np. Syriusz Bis. Szeroki wybór odmian pozwala na dopasowanie do panujących u Ciebie warunków klimatyczno-glebowych, abyś mógł zagwarantować sobie najwyższy plon pomimo utrudnień panujących w rejonie uprawy.