Nawożenie azotowe - czym się kierować przy wyborze nawozów?
Przed nami wiosenny sezon zasiewów. Jak przygotować glebę do kolejnych upraw aby uzyskać jak najbardziej obfite plony? Musimy wspomagać się nawożeniem. W tym artykule dowiesz się, jakie są rodzaje nawozów azotowych, jakie ich właściwości brać pod uwagę przy zakupie.
Zasady i terminy stosowania nawozów azotowych są określone konkretnymi przepisami i szeroko opisane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”. Przepisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2019 r, treść dostępna pod linkiem http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2018/1339/1.
Czym się kierować przy wyborze nawozów?
Wybierając nawóz rolnik powinien uwzględnić zarówno właściwości nawozu, jak i gleby, na której będzie stosowany. Trzeba zwracać uwagę również na odczyn gleby. Aby poznać jaka jest zasobność gleby w składniki pokarmowe trzeba przeprowadzić analizę zasobności gleby, oddając próbki podłoża do najbliższej Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej. O wyborze nawozu azotowego decyduje również termin, w jakim nawóz ma być stosowany. Na glebach o odczynie kwaśnym nie należy stosować nawozów fizjologicznie kwaśnych, np. siarczanu amonowego. Natomiast doskonale nadają się nawozy fizjologicznie obojętne lub zasadowe, np. mocznik.
Jakie są rodzaje nawozów azotowych?
Nawozy azotowe to substancje chemiczne zawierające azot w formach bezpośrednio przyswajalnych dla roślin (NH4+ lub NO3-) lub które dostarczają takich form azotu po przemianach w glebie.
Zależnie od formy, w jakiej występuje azot, nawozy azotowe można podzielić na 6 grup:
- nawozy azotowe amoniakalne (NH3)
- amonowe (N-NH4+)
- saletrzane (N-NO3-)
- amonowo – saletrzane (N-NH4+ i N-NO3-)
- amidowe (N-NH2)
- nawozy zawierające kilka form azotu
Ze względu na szybkość działania:
- działanie szybkie i krótkotrwałe (N-NO3-)
- działanie szybkie i trwałe (N-NH4+ i N-NO3-)
- działanie wolne i długotrwałe (N-NH4+ i N-NH2)
Właściwości nawozów azotowych
1. Nawozy azotowe amoniakalne
- Amoniak ciekły (82% N) – posiada właściwości drażniące, trudny w przechowywaniu i transporcie.
- Woda amoniakalna – (20%N) tani nawóz barwy słomkowej lub rdzawo brunatnej.
2. Nawozy azotowe amonowe
- Siarczan amonu (20,5%N i 25%S) – drobnokrystaliczna sól koloru białego lub żółtobrązowego.
3. Nawozy azotowe saletrzane
- Saletra wapniowa (15,5%N) – jest azotanem (V) wapnia. Saletra wapniowa jest biała krystaliczna lub brązowa granulowana.
- Saletra sodowa (15,5%N) – jest azotanem (V) sodu. Saletra sodowa jest biała krystaliczna solą.
4. Nawozy azotowe amonowo – saletrzane
- Saletra amonowa (34%N) – jest azotanem (V) amonu. Saletra amonowa występuje w formie białych granulek.
- Saletrzak (28%N i 20%CaCO3) – powstaje przez dodanie zmielonego kamienia wapiennego do płynnej saletry amonowej. Występuje w postaci bezowych i szarych granulek.
- Salmag GM (27,5%N, 7%CaO i 3,6% MgO) powstaje przez dodanie dolomitu do płynnej saletry amonowej. Występuje w postaci beżowych granulek.
- Salmag GM borowany (27,5%N, 6%CaO, 3,6%MgO, 0,2%B) posiada niektóre mikroelementy takie jak żelazo, cynk, miedź i mangan. Występuje w postaci beżowych granulek.
5. Mocznik (46%N) – Występuje w postaci białych granulek.
- Azotniak (20,5%N i 18-21% CaO) – występuje w postaci ciemnoszarego proszku o przykrym zapachu.
6. Nawozy zawierające kilka form azotu
Ciekły nawóz saletrzano – mocznikowy RSM – jest to wodny roztwór mocznika i saletry amonowej. Produkowany w dwóch wersjach RSM forma zimowa (28%N) i letnia (32%N).
Wpływ nawozów azotowych na środowisko
Umiejętne stosowanie nawozów azotowych wpływa korzystnie na intensywny wzrost i rozwój roślin, zwiększając ich masę zieloną oraz plon nasion poprzez wzrost wegetatywnych części nadziemnych rośliny. Z kolei stosowane niewłaściwie: zbyt późno lub w zbyt dużych dawkach mogą powodować wybujałość roślin, a co za tym idzie zmniejszać zimotrwałość roślin ozimych, zwiększać niebezpieczeństwo wylegania roślin, np. zbóż i lnu, utrudniać zbiór z powodu zbyt bujnej naci u ziemniaków, opóźniać dojrzewanie roślin. Niedobór azotu w glebie hamuje wzrost roślin i zmniejsza zawartość w nich chlorofilu, co powoduje zmniejszenie plonu - rośliny mają silnie rozwinięty system korzeniowy, natomiast słabo rozbudowaną część nadziemną.
Inne negatywne aspekty oddziaływania nawozów azotowych na środowisko to:
- zakwaszenie środowiska glebowego - najbardziej zakwasza glebę nawóz, w którym azot występuje w formie amonowej (amoniak, woda amoniakalna, siarczan amonu, saletra amonowa),
- naruszenie równowagi jonowej - nasilają się procesy wymywania składników z gleby,
- zasolenie - zmniejszone pobieranie wody przez rośliny wskutek wysokiego zewnętrznego ciśnienia osmotycznego spowodowanego wzrostem stężenia soli w fazie płynnej gleby,
- eutrofizacja wód - to proces wzbogacania zbiorników wodnych w substancje pokarmowe, głównie w związki azotu i fosforu,
- wpływ na mikroorganizmy glebowe - duża koncentracja azotu mineralnego w glebie powoduje zahamowanie rozwoju pożytecznych mikroorganizmów (bakterie) i wzrost ilości toksycznych grzybów, które wpływają niekorzystnie na rośliny uprawne,
- wpływ na atmosferę- gazy cieplarniane, dziura ozonowa, kwaśne deszcze,
- azotany przyczyniają się do powstania w glebie i roślinie toksycznych związków zwanych nitrozoaminami, które to związki mogą wywoływać groźne choroby u ludzi i zwierząt (np. choroby nowotworowe).
Nawożenie azotowe to jedno z najpopularniejszych sposobów podwyższenia plonów na świecie. Szeroki wybór rodzajów nawozów azotowych zachęca do kupna różnych nowości, jednak pamiętajmy o stosowaniu dokładnie wyliczonych dawek azotu i rzeczywistym zapotrzebowaniu. Tylko nawożenie w dawkach optymalnych nie powoduje zmian w środowisku glebowym.